Güven duygusu kişiliğin gelişmesinde en önemli yapı taşlarından birisi. Kendine güvenen bireyler başarıya da emin adımlarla ilerler.
Her çocuk birey olma yolunda ilerlerken davranışlarının önemsenmesinden hoşlanır. Bu yüzden çocuklarınıza küçük yaşlardan itibaren benlik değeri kazandırmanız gerekir. Çocuklara güven duygusunu kazandırmanın en etkili yöntemi, öncelikle onları birey olarak görmekten geçer.
Başarı ile doğru orantılı olan kendine güvenme duygusunun çocuk yaşlarda aile tarafından desteklenmesi gerekiyor. Karşınızda bir birey var. Çocuğunuza güven duygusunu verdiğinizde; onun başarılı, kendini ifade edebilen ve toplumda saygı gören bir kişi olmasına yardımcı olabilirsiniz.
İletişimin net ve açık olduğu, duygularını dürüstçe ve korkmadan ifade edilebildiği , sorumluluğun gelişim düzeyi ve kişisel özelliklere göre dağıtıldığı aile ortamlarında çocuklar çok daha kolaylıkla özgüven duygusu geliştirirler.
ANNE-BABALARA ÖNERİLER:
Özgüven nasıl desteklenir?
- Kendini değerli görmesini sağlayın.
Çocuğun özgüveninin gelişmesi için öncelikle kendini iyi hissetmesi ve kendisiyle barışık olması gerekir. Çocuğa değer vererek ve çocuğun gelişimine destek olarak, çocukların kendilerini iyi hissetme konusunda ailelerin büyük katkısı vardır. Her çocuk kendine özgüdür, bu özellikleri ile eşsiz ve değerlidir. Eğer siz çocuğunuzun bireysel özelliklerini takdir eder ve değer verirseniz o da kendi varlığına ve özelliklerine değer verir.
- Öncelikle; çocuklar arasında bireysel farklılıklar olduğunu unutmayın. Hiçbir çocuk özellikleri açısından bir diğer çocuğa benzemez. Çocuğunuzu bir başka çocukla asla kıyaslamayın. Eğer çocuğunuzu teşvik etmek istiyorsanız başka bir çocuğu örnek göstermek yerine, kendisine daha önce yapmış olduğu bir başarısını hatırlatın, yani onu kendi kendisi ile kıyaslayın.
- Çocuğunuzu iyi tanıyın. Onun hangi alanlarda iyi olduğunu, hangi alanlarda desteğe ihtiyacı olduğunu gerçekçi bir biçimde değerlendirin. Zayıf oldukları alanlarda onları desteklemek için, iyi oldukları alanları örnek olarak kullanın. İyi oldukları alanlarda kendilerini gösterebilmeleri, zayıf oldukları alanlarda ise kendilerini denemeleri için güvenli ortamlar yaratın. Eleştirmek, yüzüne vurmak yerine, yapabildiğini değerlendirin ve onunda görmesini sağlayın. Unutmayın eğer siz yapabildiği kadarını görmez ve ona inanmazsanız o da yapabildiklerini görmez ve kendi gücüne inanmaz.
- Çocuğunuza mutlaka çeşitli alanlarda sorumluluklar verin. Çocuklara kendi başlarına bir şeyler yapmaları ve keşfetmeleri için imkân vermek gerekir .Bu sorumlulukların onun yaşına ve gelişimine uygun olmasına dikkat edin. Sorumluluklarını yerine getirirken onu izleyin, takdir edin, gerekli yerlerde destekleyin. Sorumluluk duygusunun gelişimi, çocuğun kendisini yeterli hissetmesi ve öz değer duygusunun gelişimi ile yakından ilgilidir.
- Beklentilerin yaşına ve seviyesine uygun olması gerekir.
Ailelerin beklentilerinin, çocuğun gelişim düzeyine uygun olması çok önemlidir. Eğer beklenti düşükse ya da hiç yoksa çocuk kendini geliştirmesi için desteklenmemiş olur. Bununla birlikte, anne babaların yüksek beklentileri, çocuğun öğrenme hevesini ve motivasyonunu düşürür ve bu da çocuğun kendine olan güvenini zedeler.
- Huzurlu ve güven duyacağı bir ortam sağlayın.
Çocuğa sınırların belli olduğu ve sevginin açıkça ifade edildiği olumlu bir ev yaşamı sağlanmalıdır. Yetiştiği ortamın güvenli olması, kayıtsız şartsız sevgi ortamı olması, gerekli yönlendirmenin ve desteğin verildiği bir ortamın olması (burada ödüllendirme kullanılabilir), duyguların tanındığı ve kabul görüldüğü bir ortamın olması, birey olduğunu bildiği ve özel ihtiyaçlarının karşılanacağı ve karşılayabileceği bir ortamın olması, çocuğun özgüveninin gelişmesi için önemlidir.
- Davranışlarınızla örnek olun.
Anne baba olarak çocuğa örnek olmak gereklidir. Özgüveni tam bir anne baba, bunu çocuğa yansıtır. Bu, özgüveni daha az olan anne babanın çocuğuna yardımcı olamayacağı anlamına gelmez, ancak böyle anne babaların özgüvenlerini yansıtmaları için hangi konularda kendilerinden eminlerse o konuları öne çıkarmaları gerekir. Anne babaların hataları olsa bile bunu çocuğa itiraf etmekten çekinmemeleri gerekir. Özgüven, aynı zamanda eksik yönleriyle baş edebilme ve bir şeyleri yapamayacağını söyleyebilme cesaretinin olması anlamına da gelir.
- Seçim yapmaları için fırsatlar verin.
Anne babalar çocuklarına seçim yapmaları için fırsat vermelidirler. Onların, (küçük) hedefler belirlemelerine ve onlara ulaşmalarına yardımcı olmalı, kendi seçimlerini yaşamalarına izin vermelidirler. Eğer çocuğun kendisi, gerçekçi olmayan bir hedef koymuşsa, anne baba olarak bunun gerçek dışı olduğunu anlatmak (ve göstermek) gerekir. Bunu kabul etmek, çocuk için zor olsa da, gerçekten yapamayacağı bir şeyi görüp kabul etmesi gerekir.
Anne babalar çocuklarının özgüveni konusunda belirleyici midir?
Anne babaların tabii ki çocuklarının özgüveni konusunda etkileri var, ancak başka faktörler de özgüvenlerini geliştirme konusunda etkilidir. Çocuğun kendi doğası, kapasitesi, başkaları tarafından aldığı tepkiler, değerlendirmeler, destek ve çocuğa sağlanan olanaklar da çok önemli. Yani anne babalar çocuklarının özgüveninin oluşumu konusunda etkilidir ama belirleyici değildir.
Özgüvene sahip olmak bir çocuk için neden önemli?
Bireyin kendini iyi hissetmesi; başarılı, dengeli ve keyif aldığı bir yaşama sahip olması ile özgüvenin yüksekliği paralel süreçlerdir. Yaşamdan haz alabilmek için özgüvene ihtiyacımız vardır. Özgüven yaşamın ilk yıllarından itibaren yavaş yavaş gelişen bir duygudur. Çocukluk döneminde bu duygunun gelişmesine olanak tanınmaz, eksik bırakılırsa yetişkin dönemde telafi edilmesi mümkün olmayabilir. Özgüvenli çocuklar, geleceğin özgüvenli yetişkinleri olacaktır.